Romanya nın en büyük ikinci şehri Yaş şehrindeki değişimleri from Onur Türk's blog

Eskiden Moldova'nın başkenti olan Yaş şehri, Romanya ile Moldova'nın ayrılmasının ardından bugün Romanya'nın bir parçası ve Romanya'nın en büyük ikinci şehridir. Öğrencilerin gelmesi ile şehir 600.000 ile 750.000  arasında bir nüfus barındırmaktadır.

Öğrenci iken Yurtdışına çıktığımda ilk gittiğim ve öğrenci olarak gittiğim şehir olan Romanya'nın yaş şehri. Bu şehrin adı acaba Türkçe de ki "yaş" dan mı geliyor diye sürekli aklıma gelmiyor değil çünkü Latince de Türkçe de olanş, ö, ç, ı gibi Türkçe de bulunan harfler yok bu Romence de bu kelimelerin çoğunluğu Türkçe den alıntılı kelimeler.

Örnek olarak çoban (chioban) çüzdan (chizdan ) çeşme (cesmea) Romende de bilinen 4600 tane Türkçe kelime bulunmakta. Kendi adımın bile Romencesi Onoare (Onur) o yüzden yaş adı hakkında biraz araştırdım kelime kökünün nereden geldiğini bulamadım. yaş yazılımı (İasi) olarak geçiyor fakat yaş olarak okunuyor. Neyse şehrin adı bir tarafa dursun Romanya uzun zaman yaşadığım şehirdeki değişikliklerden bahsetmek istiyorum.

Olumlu taraflarından başlamam gerekirse önceden her caddede 1 2 tane köşk (Fransızcası büfe) bulunuyordu. Şuan %90 kaldırılmış bu çok iyi olmuş çünkü önceden görüntü kirliliğine neden oluyordu. Şehre ana caddelere alt geçit yapılmış bu da güzel bir gelişme alt geçitler aydınlatılmış eksiden çok karanlık ve orada sokak serserileri yada evsizler yatıyor oluyordu. Şehir de evsizler dilenciler falan kalmamış.

Acaba bu şehrin acımasız hayatına mı yenik düştüler diye düşünüyorum. Kışları çok soğuk oluyor -20 ve -25 dereceleri gördüm ve hayatta kalmak aslında o kadar da kolay değil. Yada Avrupa'nın büyük şehirlerine gitmiş olabilirler Paris, Madrid ve Berlin gibi. Romanya nüfusunun %25 yurt dışına yerleşmiş ülkede iş çok fakat işçi yok o yüzden çok Pakistanlı işçiler 550 Euro ya ücrete çalışmaya geliyorlar. Pakistan'da 100-150 Euro olduğunu düşürsek onlar için iyi bir ücret olması gerek bir Avrupa ülkesinde çalışıyorlar.

Eskiden şehirde çok Türk vardı sokaklarda Türkiye den gelme öğrencileri görebiliyordum kendi aralarından Türkçe konuşuyorlardı fakat Malum Türk lirasının çok zayıflaması Euro karşısından 1 Euro'nun 20 TL  doğru yaklaşması öğrencilerin Romanya da yaşamasını zorlaştırmış ancak çok zengin olanlar için Romanya da öğrenci olup okuma fırsatı mevcut. Şehirde eskisi kadar çok Arapları görmesem de Türkiye göre Araplar yine varlar. Bir çok Arap ülkedesin den gelen öğrencilerinde sayısı azılmakta. Onun dışında bundan 8-9 sene öncesine göre Arap öğrencilerde azalmış. Onun yerine caddelerde Ukraynaca konuşan mültecileri çok gördüm. İmkanı olanlar Romanya yaş şehrine yerleşmişler. Romanya da her yer de sokaklarda hemen hemen Ukraynalı mültecileri gördüm. Şehrin demografik yapısı böyle bir değişim gerçekleşmiş. Şehir temizlik konusunda çok iyi her yer çok temiz, Yaprakları bile büyük elektrikli süpürge ile caddelerden topluyorlar. Park bahçe bakımı da çok iyi olmuş.

Avrupa'nın yeşil belgeli şehri seçilmiş. Şehir ulaşım olarak halen Tramvayları  kullanmakta önceden 1 bilet 1 lei iken şuan 1 bilet 3 lei olarak değişmiş. Aldığınız bilet 2 saat geçerli olabiliyor. 2 saat içinde başka bir ulaşım aracına da binebiliyorsunuz. Tramvaya yada otobüse bindiğinizde herhangi bir kontrol olmuyor. siz kendiniz bileti cihaza taratıyorsunuz ve günün belirli saatlerinde görevli gelip sizin biletiniz var mı diye kontrol ediyor. Eğer biletiniz yoksa 10 katı bilet oranında size ceza tarifesi uyguluyor. Tramvaylar değişmiş önceden 1940-1945 yapımı eski Almanların ürettikleri Almanya da kullanılan Tramvayları kullanıyorlardı.

Modern Tramvaylar yerini almış içleri çok ferah ve geniş duyduğuma göre yeni Tramvaylar Türkiye de üretiliyormuş. Türkiye de hiç bir şehirde Tramvay yok. İstanbul da 1 tane sembolik tramvay var Eminönü de o onun dışında Türkiye'nin herhangi bir yerinde bir tramvaya denk gelemedim. Tramvayların değişmesi de güzel olmuş.

Arada eksi tramvayları da yolda denk geliyorum nostalji olsun diye eskilere biniyorum arada farklı bir tadı oluyor. Şehirde Kültür Sarayı diye çok büyük görkemli bir bina var 1900-1929 yıllarında yapılmış. Bina da restorasyon yapılmış ve çok iyi olmuş. İçine biraz bakma fırsatım oldu. iç ve dış mimarisine hayran oldum diyebilirim.

Size bina hakkında merakınız gitmesi için biraz fotoğraf ekliyorum. Bu büyük binanın arkasında büyük bir AVM bulunmaktadır. AVM ile kültür sarayının bahçesini birleştirmişler ve harika zaman geçirmek için bir alan oluşturulmuş. Şehirdeki merkezdeki parkların etrafındaki demirlikler ve çalılar hep kaldırılmış ve harika bir görünüm almış. Bence parklara plastik ve demir engeller koymak çok saçma doğal olarak daha güzel görünüyor. Umarım Türkiye de her yeri plastik, beton ve engel koyma olaylarına son verirler. Her şeyin doğalı güzel gereksiz demirliklere ve yol kenarlarında çalılara gerek yok.